Dünyada jenerasyonu tehlike altındaki caretta caretta tipi deniz kaplumbağalarının yumurtadan çıkıp yaşama birinci adımı attığı kıyılarda karşılaştığı birinci pürüz, bilinçsizce atılan çöpler oluyor. 1000 yavrudan yalnızca 3’ünün erişkinliğe ulaşabildiği yavrular, şiddetli hayat uğraşında çöpleri aşıp denize ulaşmaya çalışıyor.
Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN), jenerasyonu tehlike altındaki tipler listesinde olan ve en büyük yuvalama alanları Türkiye’nin Akdeniz kumsalları olan caretta caretta tipi deniz kaplumbağalarının, mayıs ayında başlayan yuvalama sürecinde yavruların yumurtalarından çıkıp, hayat seyahatine çıktığı denizlere ulaşma periyodu başladı.
1000 YAVRUDAN 3’Ü HAYATTA KALABİLİYOR
En kıymetli tehdit ögesi insan ve insan kaynaklı ömür alanlarının yok edilmesi, kirletilmesi ve işgali üzere problemler yaşayan deniz kaplumbağaları, yumurtalarından çıkıp yeni bir hayata başladıkları birinci anlarda insanların kumsallara bıraktığı çöp yığınlarıyla karşılaşıyor. Yapılan bilimsel araştırmalara nazaran, her 1000 yavrudan yalnızca 2 yahut 3’ü erişkinliğe ulaşabiliyor.
AKDENİZ’İN EN BÜYÜĞÜ BELEK KUMSALI
Muğla’dan başlayıp Antalya, Mersin, Adana ve Hatay’daki Akdeniz kumsalları, caretta caretta tipi deniz kaplumbağalarının tüm Akdeniz Havzası’ndaki en kıymetli yuvalama alanlarını oluşturuyor. Türkiye’deki en büyük yuvalama kumsalı ise Serik ilçesine bağlı Belek turizm bölgesi olarak da adlandırılan, Manavgat Denizkent’i kapsayan 30 kilometrelik kumsal, her yıl 3 binin üzerinde yuva sayısına ulaşıyor.
EKAD’LA 26’NCI YIL
Ekolojik Araştırmalar Derneği (EKAD), Belek Turizm Yatırımcıları Birliği’nin (BETUYAB), Tabiat Müdafaa ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü takviyeleriyle 1999 yılından bu yana 26 yıldır 30 kilometrelik kumsalda her yıl mayıs-ekim ayları ortasında gönüllülerle deniz kaplumbağaları için çaba veriyor. Gönüllüler her gün saat 04.00’ten 12.00’ye kadar kumsaldaki yuvaları tespit edip, numaralandırıyor. Temmuz ortasından itibaren de bu yuvalardan çıkan yavruların denize ulaşması ve tüm bunların kayıt altına alınmasını sağlıyor.
NESİLLERİ NEDEN TEHLİKE ALTINDA
EKAD Başkanı Hacettepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Ali Fuat Canbolat, 1000 yavrudan lakin iki ya da üçünün erginliğe ulaşabildiğini belirterek, “Tabii ki sorun biziz. Yani global iklim değişikliğine adapte olabileceklerine inanıyorum. Fakat insan faaliyetlerine karşı adaptasyonu güç. Zira dünya nüfusunun yarısı kıyı alanlarında yerleşik durumda. Deniz kaplumbağalarının tercih ettiği kumsallar aslında bizim de turizm olarak tercih ettiğimiz alanlar, yani bir örtüşme var. Deniz kaplumbağaları kuşaklarını devam ettirmek için yuvalama kumsallarına muhtaç. Bizler de dinlenme, tatil maksatlı kullanıyoruz. Münasebetiyle asıl sorun buradan başlıyor. Yani yuvalama alanlarının, kumsal habitatlarındaki kayıplar en değerli faktörlerin başında geliyor” dedi.
PLASTİK ÇÖPLER DENİZDE ÖLDÜRÜYOR
Endüstriyel balıkçılıktan kaynaklı sıkıntıların da çok büyük olduğunu anlatan Dr. Canbolat, “Çünkü deniz kaplumbağaları nefes almak için su yüzeyine çıkar. Ağlara takılmış bir balık onlar için kolay bir besin kaynağı olur, yakalamaya çalışırken kendisi ağlara takılıyor. Ağlara takıldığında nefes almak için su yüzeyine çıkamıyor ve boğularak ölüyorlar. Onun dışında kirlilik kaynakları var olağan, plastikler kıymetli etken. Karaya bıraktığınız rastgele bir çöp su kaynakları aracılığıyla eninde sonunda denizlere ulaşıyor. Deniz kaplumbağaları, poşetleri denizanası zannedip yutuyorlar. Bunlar sindirim sistemlerinde tıkanıklığa ve sonunda vefata neden oluyor” diye konuştu.
DENİZKENT KUMSALI PLASTİK ÇÖP DOLU
Deniz kaplumbağalarının çok ağır yuva yaptığı Manavgat’a bağlı, büsbütün plastik çöp atıklarla kirletilmiş Denizkent kıyısına dikkati çeken Dr. Canbolat, “Kumsalda bıraktığımız bir ayak izi bile yavru deniz kaplumbağaları için badire yaratabiliyor. Bastığınız yerde biraz derinleşme oluyorsa yavru onun içine girdiğinde çok zorlanıyor. Uğraşıyor çıkmak için. Yani bir ayak izi bile sorun, değil ki plastikler. Bol ölçüde plastik var. Kumsalı kullananlardan bahsediyorum. Deniz kaplumbağaları bunlara takılıyor. Yavru bir pet şişe bardağın içine giriyor, çıkamıyor. Deniz kaplumbağaları geriye hakikat yürüyemiyor. Takıldığı vakit içinde kalıyor. Güneş doğduğunda ise kuruyarak ölüyor” dedi
‘İNSANLAR ÇÖPÜNÜ BIRAKMASIN’
Bu kumsaldaki plastik çöplerin eninde sonunda denize karışıp, kirlettiğini anlatan Dr. Ali Fuat Canbolat, yalnızca görsel kirlilik yaratmadığını, hem beşerler hem ekosistemdeki bütün canlılara ziyan verdiğini kaydetti. Denizkent kumsalının ilçe merkezine biraz uzak kaldığını söyleyen Canbolat, bu kumsalı mahallî halkın kullandığına dikkati çekerek, “Temizlenmesi lazım. Sahipsiz kumsallar her vakit plastikle doludur. Mesela bir turizm tesisinin önüne gittiğinizde bu plastikleri bulamazsınız. Zira her sabah kalkıp temizlerler ancak buranın sahibi yok üzere. Zira tam iki ilçenin hududu, o nedenle burada bol ölçüde plastik var. Belediyelerin doğal ki vazifesi lakin temel misyon burayı kullanan insanlarda. Biz de vakit zaman çöp toplama çalışması yapıyoruz lakin bu iş bu türlü çözülmüyor. Temel tahlil plastik kullanımını azaltmak, kullanmak zorundaysak tabiata karışmasını engellemek. Siz mutlu olur musunuz bu kadar plastiğin içinde denize girmeye? Ben şahsen olmam. Şurada çöp kovası var. Çöp kovasına götürebilirsiniz. İki gün sonra tekrar geleceksiniz, bu kumsalları siz kullanacaksınız” tabirlerini kullandı.
